Một năm nữa mày có buồn như vậy không. Mười năm nữa mày có buồn như vậy không. Hoa ban, một nghìn năm nữa mày có trắng như vậy không. Người mười năm cũ.
Ở tuổi 20, anh đã biết rằng đâu đó trên thế giới sẽ có một điểm sáng chờ đợi anh. Anh chỉ còn phải tìm nó, đốt cháy mình và biến mất trong ánh sáng của nó. Một thứ ánh sáng huy hoàng mà cả thế giới phải ghen tỵ. Người thủy thủ bị biển khước từ.
30 tuổi, anh vẫn sống như thế và hiểu rằng con tàu đã khởi hành và anh không có tên trên đó. Một nỗi buồn rỗng, không nội dung.
buổi sáng tôi mặc áo đi giầy ra đứng ngoài đường gió thổi những bông mía trắng bên sông mùi toóc khô còn thơm lúa mùa qua bầy chim sẻ đậu trước sân nhà những đứa trẻ đứng nhìn ngấp nghé tôi yêu đất nước này như thế mỗi buổi mai bầy chim sẻ ngoài sân gió mát và trong đường đi đầy cỏ may và muộng chuộng tôi vẫn sống vẫn ăn vẫn thở như mọi người đôi khi chợt nhớ một tiếng cười lạ một câu ca dao buồn có hoa bưởi hoa ngâu một vết bùn khô trên mặt đá không có ai chia tay cũng nhớ một tiếng còi tàu
mẹ tôi thức khuya dậy sớm năm nay ngoài năm mươi tuổi chồng chết đã mười mấy năm thủa tôi mới đọc được i tờ mẹ thương tôi mẹ vẫn tảo tần nước sông gạo chợ ngày hai buổi nhà không khi nào vắng người đòi nợ
sống qua ngày nên phải nghiến răng cũng không vui nên mẹ ít khi cười những buổi trưa buổi tối ngồi một mình hay khóc vẫn thở dài mà không nói ra thương con không cha hẩm hiu côi cút
tôi yêu đất nước này xót xa mẹ tôi nuôi tôi mười mấy năm không lấy chồng thương tôi nên ở goá nuôi tôi những đứa bà con hằng ngày chửi bới chúng cho mẹ con tôi áo quần tiền bạc như cho một đứa hủi ngày kỵ cha họ hàng thân thích không ai tới
thắp ba cây hương với mấy cái bông hải đường mẹ tôi khóc thút thít cầu cha tôi phù hộ tôi nên người con nó còn nhỏ dại trí chưa khôn chân chưa vững bước đi tôi một mình nuôi nó có kể chi mưa nắng
tôi yêu đất nước này cay đắng những năm dài thắp đuốc đi đêm quen thân rồi không ai còn nhớ tên dĩ vãng đè trên lưng thấm nặng áo mồ hôi những buổi chợ về đời cúi thấp giành từng lon gạo mốc từng cọng rau hột muối
vui sao khi còn bữa đói bữa no mẹ thương con nên cách trở sông đò hàng gánh nặng phải qua cầu xuống dốc đêm nào mẹ cũng khóc đêm nào mẹ cũng khấn thầm mong con khôn lớn cất mặt với đời
tôi yêu đất nước này khôn nguôi tôi yêu mẹ tôi áo rách chẳng khi nào nhớ tuổi mình bao nhiê
tôi bước đi mưa mỗi lúc một to sao hôm nay lòng thấy chật như buổi sáng mùa đông chưa có mặt trời mọc con sông dài nằm nhớ những chặng rừng đi qua nỗi mệt mỏi rưng rưng từng con nước chim đậu trên cành chim không hót khoảng vắng mùa thu ngủ trên cỏ may
tôi yêu đất nước này những buổi sớm mai không ai cười không tiếng hát trẻ con đất đá cỏ cây ơi mười ba năm có héo mòn
đất đá cỏ cây ơi
lòng vẫn thương mẹ nhớ cha ăn quán nằm cầu hai hàng nước mắt chảy ra mỗi đêm cầu trời khấn Phật tai qua nạn khỏi ngày mai mua may bán đắt
tôi yêu đất nước này áo rách căn nhà dột phên không ngăn nổi gió vẫn yêu nhau trong từng hơi thở lòng vẫn thương cây nhớ cội hoài thắp đèn đêm ngồi đợi mặt trời mai
tôi yêu đất nước này như thế như yêu cây cỏ trong vườn như yêu mẹ tôi chịu khó chịu thương nuôi tôi thành người hôm nay yêu một giọng hát hay có bài mái đẩy thơm hoa dại có sáu câu vọng cổ chứa chan có ba ông táo thờ trong bếp và tuổi thơ buồn như giọt nước trong lá sen
tôi yêu đất nước này và tôi yêu em thuở tóc kẹp tuổi ngoan học trò áo trắng và chùm hoa phượng đỏ trong bước chân chim sẻ ngồi học bài và gọi nhỏ tên tôi hay nói chuyện huyên thuyên chuyện trên trời dưới đất rất lạ chuyện bông hoa mọc một mình trên đá cứ hay cười mà không biết có người buồn
sáng hôm nay gió lạnh vẫn còn khi xa nhà vẫn muốn ngoái lại ngó cây cam cây cải thương mẹ già như chuối ba hương em chưa buồn vì chưa rách áo
tôi yêu đất nước này rau cháo bốn ngàn năm cuốc bẫm cày sâu áo đứt nút qua cầu gió bay
tuổi thơ em hãy giữ cho ngoan
tôi yêu đất nước này lầm than mẹ đốt củi trên rừng cha làm cá ngoài biển ăn rau rìu rau éo rau trai nuôi lớn người từ ngày mở đất bốn ngàn năm nằm gai nếm mật một tấc lòng cũng trứng Âu Cơ một tiếng nói cũng đầy hồn thánh Gióng
tôi đi hết một ngày gặp toàn người lạ chưa ai biết chưa ai quen không biết tuổi không biết tên cùng sống chung trên đất cùng nỗi đau chia cắt bắc nam cùng có chung tên gọi Việt Nam mang vết thương chảy máu ngoài tim cùng nhức nhối với người chết oan ức đấm ngực giận hờn tức tối cùng anh em cất cao tiếng nói bản tuyên ngôn mười bốn triệu người đòi độc lập tự do bữa ăn nào cũng phải được no mùa lạnh phải có áo ấm
được nói cười hát ca yêu đương không ai cấm được thờ cúng những người mình tôn kính hai mươi năm cuộc đời chưa khi nào định
tôi trở về căn nhà nhỏ đèn thắp ngọn lù mù gió thổi trong lá cây xào xạc vườn đêm thơm mát bát canh rau dền có ớt chìa vôi bên hàng xóm có tiếng trẻ con khóc mẹ bồng con lên non ngồi cầu ái tử
đất nước hôm nay đã thấm hồn người ve sắp kêu mùa hạ nên không còn mấy thu đất nước này còn chua xót nên trông ngày thống nhất cho người bên kia không gọi người bên này là người miền nam cho người bên này không gọi người bên kia là người miền bắc lòng vui hôm nay không thấy chật
tôi yêu đất nước này chân thật như yêu căn nhà nhỏ có mẹ của tôi như yêu em nụ hôn ngọt trên môi và yêu tôi đã biết làm người cứ trông đất nước mình thống nhất
Bài viết rất cũ của bạn yuyu trên langven về Dưỡng Sinh Nhu Quyền (Vĩnh Xuân dòng cụ Quí). Được viết vào thời kỳ "tiền chiến" của Internet tại Việt Nam cho nên độ chân thực của bài viết không cần phải bàn. Tuy nhiên, tác giả vẫn có mắc một lỗi lớn khi chép tên cụ Ngô Sỹ Quí thành Ngô Vĩnh Quí (đã lược bỏ ở đây). Nay chép lại đây để có thêm một cái nhìn về Vĩnh Xuân.
Nguyên tắc của Vĩnh Xuân là "Dĩ Nhu Chế Cương", nhung không phải là không có Cương như nhiều người nhầm tưởng mà là "Cương Nhu Phối Triệt " nghĩa là Kết Hợp nhuần nhuyễn Cương - Nhu một cách Triệt Để và Hiệu Quả nhất. Triết Lý xuyên suốt của Phật Gia Vĩnh Xuân là những nguyên lý triết học của Lão và Phật Giáo. Vĩnh Xuân không chủ trương bạo lực, không tranh hơn thua ...Nghĩa là đứng trước đối thủ , môn sinh Vĩnh Xuân không tấn công trước, không tìm cách triệt hạ đối thủ mà họ chủ trương Hoá Giải Mâu Thuẫn trước tiên, nếu không hiệu quả, buộc phải động thủ thì họ chủ trương Hoá Giải Đòn Thế và Triệt Tiêu Sức Mạnh (chứ không triệt hạ) đối thủ theo đúng nguyên lý "Dĩ Nhu Chế Cương "và "Ác Giả Ác Báo" . Với nguyên tắc này, Vĩnh Xuân không tham gia thi đấu, để tranh hơn thua, nhưng hễ đã động thủ thì bất khả chiến bại, nghĩa là luôn luôn thắng . Bạn hãy quan sát những hiện tượng thiên nhiên như sau : Một cơn bão lớn quét qua một khu rừng . Tất cả (hoặc hầu như tất cả) các cây đại thụ lừng lững đều bị quật ngã ...duy chỉ có cây liễu mảnh mai, hay cây cỏ may mềm mại là vẫn đứng vững ....Vì sao ? Đấy là bởi vì Dĩ Nhu Chế Cuơng. Cây Liễu và cây Cỏ May đã Hoá Giải được sức mạnh kinh hồn của trận cuồng phong và Triệt Tiêu nó gần như hoàn toàn, nên đã trụ vững , trong khi các hảo hán sơn lâm đều bị gục ngã ! Một chân lý kỳ diệu như vậy của thiên nhiên, nếu được áp dụng vào võ thuật thì hay biết bao nhiêu ? Và Vĩnh Xuân là môn phái áp dụng triệt để nhất nguyên lý Nhu vào trong Võ Thuật ! Vì thế môn võ này là lý tưởng cho phụ nữ và những người nhỏ yếu luyện tập vừa có lợi cho sức khoẻ vừa hiệu quả để tự vệ ....Nhưng bạn thử tưởng tượng, một phụ nữ nhỏ yếu mà còn có thể tự vệ hiệu quả trước một đối thủ to khoẻ hơn nhiều lần thì một người vốn dĩ bẩm sinh to lớn khoẻ mạnh mẽ lại được tranh bị Vĩnh Xuân thì hiệu quả lớn đến đâu ? Điều đó cho thấy, tuy chẳng thi đấu, nhưng Vĩnh Xuân gần như vô định, nếu mang ra tranh thắng .... Phương pháp Hoá Giải và Triệt Tiêu của Vĩnh Xuân là gì ? Nói một cách đơn giản thì đó là các kỹ thuật Quấn Dính và Xoay Vòng ! Nói đến Xoay Vòng thì những ai tập Akido đều biết : Dùng các kỹ thuật Xoay, Trượt và Xoay Vòng, Hiệp Khí Đạo đã chẳng những Triệt Tiêu được sức mạnh của địch mà lại còn dùng sức địch đánh địch ! Gặp một võ sĩ Akido, đối phương , dù mạnh đến mấy, nhưng hễ lao vào tấn công là cứ bị trôi tuột đi, xoay vòng và ngã lăn queo đủ mọi cách trong khi võ sĩ Hiệp Khí Đạo gần như không thấy động thủ ! Chiêu thức kỳ diệu và kỳ quái này Hiệp Khí Đạo đã học nguyên si từ Vĩnh Xuân ! Tuy nhiên còn một chiêu thức kỳ diệu mà kỳ quái nữa, đặc trưng của Vĩnh Xuân mà không một môn phái nào có được, đó là Quấn Dính ! Nghĩa là sao ? Nghĩa là nếu gặp một cao thủ Vĩnh Xuân, đối phương chỉ có hai cách để chịu ....thua ! Hoặc là Dĩ Hoà Vi Quí, Hoà Giải ngay từ đầu - điều mà các võ sĩ Vĩnh Xuân luôn khuyến khích, rút lại lời tuyên chiến, hoặc là bị Hoá Giải trong trạng thái Quấn Dính như Hình với Bóng không cách nào phản công cho đến khi được tha ! Như vậy ngoài kỹ thuật xoay vòng, cương nhu phối triệt để hoá giải đòn thế đối phương, Vĩnh Xuân sử dụng kỹ thuật Quấn Dính để bám sát đối phương đến mức đối phương hoàn toàn bất lực không thể ra đòn, phản đòn và mọi đòn đánh cương, trường và cường cực mạnh đều trở nên vô dụng ! Vì thế có thể nói Thủ Pháp của Vĩnh Xuân cực kỳ lợi hại và kỳ quái vì như là vô chiêu diệt hữu chiêu, bất chiến tự nhiên thành. Hoá ra trong võ thuật, không phải cứ đánh được đối thủ là giỏi là hay mà phải làm thế nào đối thủ không đánh được mình nữa mới càng giỏi càng hay. Đấy chính là nguyên tắc tu hành của Phật tử: Từ bi, không gây ác với tha nhân, nhưng trong đời nếu gặp kẻ ác, buộc phải động thủ để tự vệ thì sẽ trước tiên hoà giải mâu thuẫn, rồi hoá giải mâu thuẫn, vô hiệu hoá cái ác, khuất phục, tiến tới cảm phục cái ác cải tà qui chính ...đấy chính là cái hay của triết lý Vĩnh Xuân Phật Gia . ... Triết lý này của Vĩnh Xuân đã được bỉ nhân đưa và o 2 câu chuyện ngụ ngôn Sự Tích Cỏ May và Con Ngựa Bất Kham. Về các bài tập cơ bản thì Vĩnh Xuân nhập môn bao giờ cũng có bài 108 cơ bản tập song song vớI các bài luyện mềm dẻo cơ khớp, xoay chân xoay người, du đẩy, bật, quấn dính và luyện khí, dịnh thần như hầu hết các môn kung fu khác. Sau đó se học dần Ngũ Hình tuỳ căn cơ môn sinh mà đi từ dễ đến khó .... Ngũ Hình của Vĩnh Xuân cũng tiêu biểu cho 5 đặc tính của môn phái và lấy 5 con vật đặc trưng : Long, Xà, Hổ , Báo, Hạc . Trong đó : Long tượng trưng cho Cương Xà tượng trưng cho Nhu Hổ tượng trưng cho Dũng Báo tượng trưng cho Trí Hạc tượng trưng cho Tĩnh Nhưng trong Vĩnh Xuân yếu tố Nhu và Tĩnh được đặt lên hàng đầu để đối phó với yếu tố Cương và Động . Vì thế hình biểu tượng ngày nay của Vĩnh Xuân Quyền ( dướI tên mới là Dưỡng Sinh Nhu Quyền ) là hình Xà (Nhu) quấn quanh chân Hạc (Tĩnh).
Dưới đây bài viết của bác tôi mà tôi được tham gia đánh máy và biên tập. Nay lưu lại trên blog để tham khảo sau này. Xin ghi chú thêm: những chữ trong ngoặc là lời thơ đang lưu truyền hiện nay.
Tôi là người rất thích và khâm phục thơ, và qua thơ càng khâm phục khí phách của nhà thơ Hồ Xuân Hương. Từ bé đã được các tiền nhân trong nhà đọc cho nghe các bài thơ của bà. Rồi lớn lên, những lúc có dịp đã lần theo vết của nhà thơ, qua các địa diểm mà nhà thơ đã đối cảnh sinh tình, sáng tác các bài thơ có thể nói là nghìn năm bia miệng còn mãi với non sông nước Việt. Đến mỗi nơi tôi đều cố tìm hiểu qua các cố lão (vùng Bưởi, Thuỵ khuê, vùng Hà nam, Ninh bình, vùng Sài sơn chùa Thầy, vùng Quảng Yên, Yên tử .. v..v..), xin các vị nhớ lại đọc và kể cho nghe các bài thơ của bà chúa thơ nôm, cùng các truyền thuyết trong dân gian về hoàn cảnh của bà, xuất xứ của bài thơ. Cho đến nay đã mấy chục năm qua tôi vẫn còn nhớ rõ.
Được đọc trang thơ của các báo điện tử (như VDC, Đặc Trưng), cũng như gần đây được đọc các bài viết và các sách nói về thơ và cuộc đời của bà Hồ Xuân Hương do: Nhà xuất bản Văn hoá-Thông tin (Tác giả: Mã giang Lân-Hà Vinh tuyển chọn. Tên sách: Hồ Xuân Hương bà chúa thơ nôm); Nhà xuất bản Văn học (Tác giả: ông Dzuy Dzao. Tên sách: Sự thật về đời và thơ Hồ Xuân Hương); Nhà xuất bản Đồng nai (Tên sách: Hồ Xuân Hương Thơ) phát hành; Nhận định về Hồ xuân Hương của một số hiền nhân quân tử như các ông : Trần thanh Mại , Hoàng xuân Hãn , Phạm trọng Chánh v…v… Tôi thấy cần thiết phải trình bầy một vài ý kiến về Thơ và về cuộc đời của Bà chúa thơ Nôm. Cũng có thể có khác với các ý kiến của các bậc hiền nhân quân tử, nhưng nghĩ rằng thêm một tiếng chuông về vấn đề này, giúp tí chút cho công việc nghiên cứu sưu tầm về bà trong hiện tại, hoặc giúp cho con cháu chúng ta sau này rộng đường suy xét thêm cũng không phải là vô ích.
A. Xem lại các bài thơ theo trang thơ Hồ Xuân Hương của các sách báo thấy:
1. Bài Không chồng mà chửa. Có mấy chỗ khác, xin ghi như sau:
Cả nể xui nên chuyện lỡ làng (dở dang)
Nỗi niềm chàng có biết chăng chàng
Duyên thiên chưa thấy nhô đầu dọc
Phận liễu sao đà nảy nách (nét) ngang
Cái nghĩa trăm năm chàng bỏ mặc (nhớ chửa)
Mảnh tình một khối thiếp xin mang
Quản bao miệng thế lời chênh lệch
Không có nhưng mà có mới ngoan
Vì cả nể nên mới lỡ làng mà có chửa bụng to chứ đâu có dở dang. Nách chữ liễu (chữ Hán) nảy ngang mới là chữ tử chứ ngang ở chỗ khác thì không phải chữ tử rồi. Chàng đã bỏ mặc không cưới xin gì cả. Chứ nhắc chàng nhớ chửa để làm gì?
2. Bài Mắng học trò dốt. Bài này có 4 câu mà không rõ nghĩa, còn thiếu gì đó? Theo tôi được biết thì bài này có tên là: Nhắn học trò đi thi. Nguyên văn như sau:
Khéo khéo đi đâu lũ ngẩn ngơ
Lại đây cho chị dậy đi thi (làm thơ)
Ong non ngứa nọc châm hoa rữa
Dê cỏn buồn sừng húc dậu thưa
Văn chương chép lại văn chương cũ
Chữ nghĩa sao bừa chữ nghĩa xưa
Quân tử hiền nhân đều thế cả
Cũng thì thi đỗ hưởng ơn vua
Ong non thì nên châm vào hoa rữa nó mềm, dê còn nhỏ thi húc vao dậu thưa thì dễ đổ hơn. Phải biết tuỳ thời liệu sức. Quân tử hiền nhân đều thế cả mà. Nhân bài này xin trình bầy luôn một bài nữa cũng có đầu đề là: Mắng học trò dốt. Bài này có một số chữ khác xin ghi như sau:
Dắt díu nhau khoe đạo thánh hiền
(Dắt díu đưa nhau đến cửa chiền)
Cũng đòi học nói nói không nên
Ai về nhắn bảo phường lòi tói
Muốn đỗ chăm lên quét cửa đền
(Muốn sống đem vôi quét trả đền)
Cửa đền đây là đền thờ Khổng tử, cũng còn gọi là Văn miếu. Những bậc văn chương lòi tói (văn chương lòng thòng xoắn xít như dây lòi tói, văn chương trói buộc bằng giây lòi tói, hoặc những kẻ được quyền dùng giây lòi tói để trói người khác cũng được) hãy chăm lên quét cửa đền, được Thánh và các quan thương thì mới có thể đỗ được chứ,cái đạo là thế đó chứ có can chi đến chùa chiền, mà nói chứ có viết đâu, tại sao phải đem vôi quét trả đền? Đền cái gì? Đền nào? Tôi muốn lấy câu của cụ Lê quý Đôn mà ghi thêm vào đây là: Bà Hồ nghĩ đã đến vậy (mạn phép thay bà già bằng bà Hồ). Thế mà thật oan cho cái cửa chiền nào đó quá. Có người lại còn dựng lên cảnh bà Hồ cùng thân mẫu đi lễ chùa (?) gặp đám học trò, học nói cái gì mà nói không nên, không thấy ghi rõ, lại bảo đó là Sự thât về Thơ và Đời của bà Hỗ Xuân Hương thì thật là quá quẩn.
3. Bài Đề tranh Tố nữ. Có mấy chỗ khác xin ghi như sau:
Hỏi bao nhiêu tuổi hỡi cô mình
Chị cũng xinh mà em cũng xinh
Đôi lứa như in trang giấy trắng
Một em thắm mãi tuổi xuân xanh
(Ngàn năm còn thắm cái xuân xanh)
Xiếu mai chi dám tình giăng gió
Bồ liễu đã đành phận mỏng manh
Còn những thú vui thì chẳng biết
(Còn thú vui kia sao chẳng vẽ)
Chị vô tình em cũng vô tình
(Trách người thợ vẽ khéo vô tình)
Em còn thắm mãi tuổi xuân xanh nhưng vô tình, còn chị thì cũng vô tình nốt. Anh thợ vẽ thì kệ anh ta trách anh ta làm gì ? Có trách thì trách Trời già hay trẻ Tạo, trách các hiền nhân quân tử nào che đầu, nào phì phạch, nào hì hục trèo, một lũ ong non ngứa nọc, dê cỏn buồn sừng, kẻ xấu máu coi mình là chính thống mới đúng. Nhưng nghĩ lại chẳng nên trách mà ngán. Ngán nỗi đời, ngán nỗi mình, nỗi chị em mình, ngán cho người và ngán con Tạo nữa chứ.
4. Bài Hỏi trăng. Có mấy chỗ khác xin ghi như sau:
Một trái trăng thu chín mõm mòm
Nảy vừng quế đỏ đỏ lòm lom
Giữa in chiếc bích khuôn còn méo
Ngoài khép hai cung cánh vẫn khòm
Gớm mặt hiền nhân (kẻ trần) ưa xói móc
Ghê gan quân tử (thằng Cuội) cúi lom khom
Hỏi người bẻ quế là ai đó
Thấy chị Hằng nga chớ có dòm
Phải là hiền nhân quân tử mới thích xói móc và bẻ quế chứ. Bẻ cành quế có ý nói đi thi để đỗ ra làm quan mà, và vì vậy mới phải cúi lom khom chứ. Muốn thi đỗ thì có thấy chị Hằng nga thì cũng đừng dòm. Vì dòm vào là quên hết chữ nghĩa đấy. Câunày lấy ý từ câu ca dao:
Văn chương chữ nghĩa bề bề
Thần l.... ám ảnh cũng mê mẩn đời
Chị Hằng nga hơi đâu mà ghé mắt dòm. Những người quân tử, chân mình thì lấm bê bê, lại đổ cho ngưòi. Đúng là quân tử thứ thiệt.
5. BàiĐèo Ba dội. Có mấy chỗ khác xin ghi như sau:
Đèo một (Một đèo) một đèo lại một đèo
Khen ai khéo vượt (tạc) cảnh cheo leo
Đất gồ mấy giải um tùm móc
(Cửa son đỏ loét um tùm nóc)
Đá kẹt mươi hòn lún phún rêu
(Hòn đá xanh rì lún phún rêu)
Lắt lẻo cành thông cơn gió thốc
Đầm đìa lá liễu hạt sương gieo
Hiền nhân quân tử ai là chẳng
Mỏi gối chồn chân vẫn muốn trèo
Khen các hiền nhân quân tử vượt qua đèo Ba dội để vào kinh đi thi, hết lần này đến lần khác vẫn cứ muốn trèo,và trèo cái gì nữa nhỉ ? Quân tử nào mà chả muốn và muốn mãi. Cho đến ngày nay cũng nhiều hiền nhân quân tử kiểu này. Những hiền nhân quân tử nhất ngôn ấy mà, mở miệng ra là như thánh như thần... Ca dao dân gian có câu:
Tưởng rằng quân tử nhất ngôn
Ai ngờ quân tử sờ l.... hai tay
Hoặc:
Ban ngày quân tử (quan lớn) như thần
Ban đêm quân tử (quan lớn) tần mần như ma
Đèo Ba dội chưa bao giờ có cửa xây sơn son cả. Bà Hồ không bao giờ nói cái gì không có.
6. Bài Đá ông chồng bà chồng. Có mấy chữ khác xin ghi như sau:
Khéo khéo bầy trò trẻ hoá công
(Khéo léo bày trò tạo hoá công)
Ông chồng đã vậy lại bà chồng
Từng trên tuyết điểm phơ đầu bạc
Thớt dưới sương pha đượm má hồng
Gan nghĩa giãi ra cùng nhật nguyệt
Khối tình cọ mãi với non sông
Đá kia còn biết xuân già dặn
Chả trách người ta lúc trẻ trung
Hoá công bầy trò trẻ. Hoá công cũng chỉ là đứa trẻ con thôi. Thường dùng trẻ Tạo, con Tạo, Hoá công, chứ ít ai dùng : Tạo hoá công. Chữ nghĩa cầu kỳ khác lạ với cách dùng chữ của bà Hồ là chính xác rất nhuần nhuyễn ngôn ngữ dân gian.
7. Bài Miếng trầu, cũng có tên khác là Mời trầu. Có mấy chữ khác xin ghi:
Quả cau nho nhỏ lá trầu tươi (miếng trầu hôi)
Này của Xuân Hương đã quệt rồi
Có phải duyên nhau thì thắm lại
Đừng xanh như lá bạc như vôi
Miếng trầu mời trân trọng với cả mọi người của cô chủ quán Xuân Hương. Đừnggieo tiếng oan cho bà mà tội nghiệp. Miếng trầu hôi thì cần gì phải quệt nữa, và có phải duyên cũng chẳng thắm được, cái đó ai cũng rõ, huống chi bà Hồ.Cau nho nhỏ là cau ngon (quả cau nho nhỏ cái vỏ vân vân...) khác với cau nhỏ có thể không ngon.
8. Bài Bánh trôi nước. Đầu đề khác là Bánh trôi, hoặc Vịnh bánh trôi. Có mấy chữ khác xin ghi:
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Lớn nhỏ (rắn nát) mặc dầu tay kẻ nặn
Còn em vẫn giữ tấm lòng son
Có loại bánh trôi khô nữa không nhỉ? Tôi nghĩ nói bánh trôi là đủ. Nặn thì có lớn, có nhỏ. Còn rắn nát thì phải là kẻ trộn bột chứ? Thân em làm vợ lớn hay vợ nhỏ, chứ nát bấy ra (vợ khắp người ta) thì sao giữ được lòng son.
9. Bài Chùa Quán sứ. Có vài chữ khác xin ghi:
Quán sứ sao mà cảnh vắng teo
Hỏi thăm sư cụ đáo nơi neo
Chày kình tiểu để xuông không đấm
Tràng hạt vãi lần đếm lại đeo
Sáng banh không kẻ khua tang mít
Trưa trật nào ai móc kẽ rêu
Cha kiếp đường tu sao lắt léo
Cảnh thiền (buồn) thêm ngán nợ tình đeo
Thấy cảnh thiền như vậy thêm ngán cho những kẻ tu hành, ngán cho cả những ai đeo nợ tình nữa. Ngán thật và cảnh buồn chưa chắc đã ngán. Dân gian đã bỏ dấu sắc của tên chùa nay gọi là chùa Quan sư.
10. Bài Kẽm trống. Có một câu thiếu và vài chữ khác xin ghi:
Hai bên thì núi giữa thì sông
Có phải đây là Kẽm trống không
Gió giật sườn non khua lắc cắc (câu thiếu)
Sóng dồn mặt nước vỗ long bong
Ơ trong eo (hang) núi còn hơi hẹp
Ra khỏi đầu non đã rộng thùng
Qua cửa ai ơi dừng lại ngắm (mình ơi nên ngắm lại)
Kìa kìa cô gái dáng (nào ai có biết nỗi) bưng bồng
Qua Kẽm trống nhìn ngược lại thấy hình núi đá giống như cô gái có bụng chửa (bưng bồng, bưng trống). Hòn núi đó còn có tên là: Ngọc nữ phong, trong vùng núi đá vôi giữa hai tỉnh Hà nam và Ninh bình.
11. Bài Quán Khánh, còn có tên là Quán dốc. Có vài chữ khác xin ghi:
Đứng chéo trông lên cảnh hắt heo
Đường đi xiên xẹo quán cô liêu (cheo leo)
Lợp lều mái cỏ tranh xơ xác
Xỏ kẽ kèo tre đốt khẳng kheo
Ba chạc cây xanh hình uốn éo
Một làn (dòng) nước bạc (biếc) cảnh leo teo
Mảng vui quên cả làng quê cũ
(Mải vui quên cả niềm lo cũ)
Kìa sáo diều ai nó vẫn reo
(Kìa cái diều ai nó lộn lèo)
Mọi chú thích đều ghi là: Quán khánh vùng Thanh hoá. Nhưng theo các cố lão vùng Thuỵ Khuê, Bưởi thì chính là cái quán của bà Hồ xưa ở dốc Tam đa (phường Khán xuân) trông xuống làng Thuỵ khuê và trông xa ra là hồ Tây. Ba chạc cây xanh là ba cây đa (tam đa), một làn nước bạc là hồ Tây. Quan họ có bài hát : Trèo lên quán dốc ngồi gốc cây đa là một biểu tượng thường hay gặp ở miền Bắc Việt nam. Niềm lo cũ: có gì đâu mà phải lo. Tiếng sáo reo vui đón ngươì lại về thăm quê cũ, chứ cái diều không phải là cái buồm, mà có giây lèo để lộn như ông Xuân diệu tâm đắc mà bảo là cả cái xã hội nó cũng như vậy.
12. Bài Đề đền Sầm nghi Đống. Có vài chữ khác xin ghi:
Ghé mắt trông ngang thấy bảng treo
Đề đền thái thú gió đưa xiêu
(Kìa đền thái thú đứng cheo leo)
Ví đây đổi phận làm trai được
Sự nghiệp anh hùng há bấy nhiêu
Cái đền thái thú cũ này ởgần gò Đống đa, chẳng cheo leo như đèo Ba dội được.
13. Bài Vịnh cái giếng, có bản ghi Giếng thơi, có bản ghi Cái giếng của nhà ông. Có một vài câu chữ khác xin ghi:
Ngõ ngay ăn thẳng (thăm thẳm) tới nhà ông
Giếng tốt thanh tân (thảnh thơi) giếng lạ lùng
Bờ cạp cong cong đôi ván ghép
(Cầu trắng phau phau đôi ván ghép)
Giữa sâu thăm thẳm một đường thông
(Nước trong leo lẻo một dòng thông)
Cỏ gà lún phún leo quanh mép
Con diếc le te rạch ngược dòng
Giếng ấy thảnh thơi (thanh tân) ai chả biết
Khéo không có kẻ thả đòng đòng
(Đố ai dám thả nạ dòng dòng)
Đúng là cái giếng của nhà ông và thực là cái giếng, chứ không thể nhầm sang cái ao hoặc là cái khe, như một số bản ghi (Cầu trắng phau phau.. Nước trong leo lẻo..). Thả đòng đòng (nòng nọc) vào cái giếng ấy chứ: thả nạ dòng dòng, thì thật không hiểu là cái gì được đây? Cá diếc rạch ngược, hoặc cá rô rạch ngược: cái hình tượng sinh động biết bao?
14. Bài Hang Cắc cớ. Có một vài chữ khác xin ghi:
Rõ khéo trời già cũng dở dom
(Trời đất sinh ra đá một chòm)
Nứt ra một lỗ (Nứt làm hai mảnh) hỏm hòm hom
Kẽ hầm rêu mọc trơ toen hoẻn
Sườn đá (luồng gió) thông reo vỗ phập phòm
Giọt nước hữu tình rơi lõm bõm
Con đường vô định (ngạn) tối om om
Khen ai đeo đá tài bưng bít (xuyên tạc)
Chót (khéo) hớ hênh ra lắm kẻ dòm
Tên là hang Cắc cớ, đúng là cắc cớ thực. Theo lời kể dân gian vùng này thì: Có kẻ đeo đá (Cái kiếp tu hành nặng như đeo đá vậy) đã cùng ai đó vào hang để hữu tình,và con đường sắc không vô định mới tối om om, và rồi thì bưng bít xuyên tạc nhưng vẫn chót hớ hênh ra nên mới thât là Cắc cớ. Cho nên mới có câu: Hội chùa Thày có hang Cắc cớ. Trai không vợ (không phải là chưa vợ. để chỉkể tu hành) lại nhớ chùa Thày. Nếu trai chưa vợ thì đâu chỉ có nhớ có một chùa Thày mà còn nhiều nơi khác như: Dã La; Hội rước Nõn Nường... nữa chứ. Thế mới biết Trời cũng dở dom vậy. Ngờ rằng có sự đánh tráo mấy câu ở bài này và thêm vào mấy câucâu sặc mùi vị quân tử như: ..khéo khéo phòm, ..con thuyền vô trạo mà lại cúi lom khom, ..rồi lâm tuyền, phồn hoa... để lấy tên là Động Hương tích đọc lên thấy kệch cỡm, chắp vá, khác xa với bài Hang Cắc cớ, Hang Sư hoá. Xin để tồn nghi.
15. Bài Hang Thánh hoá, cũng có bản ghi Hang Từ hoá.
Khen cho con tạo cũng khôn phàm
Một đố giương ra biết mấy ngàm (ngoàm)
Lườn đất cỏ leo sờ rậm rạp
Lách khe đá mọc (nước rỉ) mó lam nham
Một ông(sư) đầu trọc ngồi trông (khua) mõ
Hai tướng bụng tròn đứng giữ am
(Hai tiểu lưng trònđứng giữa am)
Hỏi ra mới biết hang Từ hoá
(Đến đây mới biết hang thánh hoá)
Có thế thôi thì cũng chẳng ham
(Chồn chân mỏi gối vẫn còn ham)
Đã có hang Cắc cớ lại hang Từ hoá, đúng là nhiều ngàm thực.Các hiền nhân quân tử chắc thích cái ông Từ đạo Hạnh này nên mới tôn lên là thánh. Cái ông thánh này chưa hết lòng trần nên mới ghen tỵ với nhà sư Nguyễn minh Không, hoá hổ để doạ, nào ngờ chuốc lấy quả báo. Rồi cố mượn cửa nhà vua để tránh mà cũng không nổi, đành lại phải được nhà sư Không Lộ (tức sư Nguyễn minh Không đắc đạo) giải oan cho. Nhưng rồi lại chứng nào tật ấy, trọn đời sắc dục, hưởng thú vinh hoa, trong cái lốt một ông vua gần cuối triều Lý. Đến hang Từ hoá mới thấy bà Hồ tả thật đúng là: Trông mõ chứ không khua (xác ông sư ngồi im trước cái mõ), hai tượng ông tướng bụng tròn cầm đao đứng hai bên canh giữ am, chứ không có hai chú tiểu (mà lưng lại tròn là sao nhỉ?) đứng giữ, hay giữa am. Đến hang này đâu đến nỗi chồn chân mỏi gối như vượt đèo Ba dội, qua một đoạn đương đất rồi tới một đoan đá mọc lởm chởm nên vịn vào mó vào nó mới lam nham chứ mó vào nước rỉ thì khó mà lam nham được. Cái hang này đúng thực không bõ để mà ham. Và cũng ở chùa Thầy này bà Hồ đã làm thêm một bài thơ ngắn bất hủ là:
Cái kiếp tu hành nặng đá đeo
Vị gì một chút tẻo tèo teo
Thuyền Từ cũng muốn về Tây trúc
Trái gió cho nên phải lộn lèo
Thuyền của ông sư Từ nói riêng và của các nhà sư khác nói chung. Nếu thuyền Từ bi của đức Phật thì phải từ Tây trúc ra đi bốn bể để cứu giúp chúng sinh thì có trái gió cũng không bao giờ lộn lèo quay về. Thuyền thì mới có lèo là cái chắc, chứ cái diều làm gì có lèo thì lộn làm sao được. Dân gian vùng này truyền nhau như vậy.
16. Bài Khóc ông phủ Vĩnh tường. Có một vài chữ khác xin ghi:
Trăm năm ông phủ Vĩnh tường ôi
Cái nợ ba sinh đã trả rồi
Chôn chặt công danh (văn chương) ba thước đất
Tung hê lễ nghĩa (hồ thỉ) bốn phương trời
Giọt sương dưới gối còn in đậm
(Cán cân tạo hoá rơi đâu mất)
Hòn máu trên tay chợt toét cười
(Miệng túi càn khôn khép lại rồi)
Hămbảy tháng trời là mấy chốc
Trăm năm ông phủ Vĩnh tường ôi
Ông phủ này cũng là một loại hiền nhân quân tử đấy chứ. Và cũng vi thế nên các hiền nhân quân tử cùng loại với ông kiểu: Phủ nọ, Phủ kia, Tham nọ, Tham kia, Tiến sỹ, Cử nhân và cả Hầu nọ, Hầu kia, đã sửa bài thơ này biến ông phủ Vĩnh tường thành một anh hùng phảng phất kiểu Từ hải của cụ Nguyễn Du. Này nhé: nào Văn chương, nào hồ thỉ, rồi Cán cân Tạo hoá, mệng túi Càn khôn. Nghe ghê gớm quá. Với tính cách Bà Hồthì làm sao lại có thể lấy cái loại ông phủ này được, mà lại là làm lẽ nữa cơ chứ? Khá khen cái trò gán ghép tinh vikhông kém phần bỉ ổi đó đã làm nhiều người ngộ nhận. Chưa hết đến khi cái ông phủ Vĩnh tưòng nêu ra nhiều người không tin nữa thì lại mượn mầu son phấn khác gán bà cho một cái ông Trần phúc Hiển nào đó, xấu máu ăn của đút để đến nỗi chết trong tù. Theo các cố lão và dân gian vùng phường Khán Xuân xưa, thì bà Hồ làm hộ thơ (theo tục xin chữ, xin văn, thơ nhân dịp quan, hôn, tang, tế,thịnh hành trong những thế kỷ trước của ta) cho người vợ kế trẻ của ông phủ người cùng phường, cạnh nhà bà, là người mà bà đã nghe tiếng khóc chồng và tức cảnh đã làm bài thơ khuyên bằng bốn câu:
Văng vẳng tai nghe tiếng khóc chồng
Nín đi kẻo thẹn với non sông
Ai về nhắn nhủ đàn em bé
Xấu máu thì khem miếng đỉnh chung
Cái ông chồng này chắc xấu máu lại không khem miếng đỉnh chung nên đã chết bỏ lại con thơ vợ dại rồi. Bà cũng làm hộ cho người vợ của ông Tổng Cóc, làm hộ cho bà Lang..v..v..
